Azərbaycan diplomatiyasında uğurlu mərhələ - Brüssel görüşü

Aprelin 6-da Brüsseldə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel və Ermənistan Respublikasının baş naziri Nikol Paşinyan ilə görüşü keçirilib. Üçtərəfli əsasda keçirilən görüş 4 saat yarımdan artıq davam edib. Görüşün nəticəsi olaraq Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqların başlanması və bununla bağlı işçi qrupunun yaradılması qərara alınıb. Təbii ki, bütün bunlar Azərbaycanın irəli sürdüyü 5 maddədən ibarət sülh təklifinin qəbulu və bunun əsasında danışıqların aparılması deməkdir. Bu sənəddə əsas məqam Azərbaycanın ərazi bütövlüyüdür.
Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel üçtərəfli görüşün yekunları ilə bağlı jurnalistlərə müsahibəsində bildirib ki, Cənubi Qafqazda sabitlik, təhlükəsizlik və inkişaf Avropa İttifaqı üçün olduqca mühümdür. O, etimad və dinc yanaşı yaşayışı təşviq etmək üçün hər iki tərəfin humanitar addımlarının vacibliyini vurğulayıb. O, saxlanılan şəxslərin azad edilməsi və itkin düşmüş şəxslərlə bağlı problemin hərtərəfli həlli də daxil olmaqla, həll edilməmiş digər bütün humanitar məsələlərin tam və tez həllinin zəruriliyini vurğulayıb və Avropa İttifaqının bu səyi dəstəkləməyə hazır olduğunu bildirib. Avropa İttifaqı, həmçinin ekspert məsləhətləri verməyə və maliyyə yardımını artırmağa, habelə münaqişədən zərər çəkmiş əhaliyə, bərpa və yenidənqurma işlərində yardım göstərməyi davam etdirməklə, Azərbaycan və Ermənistan arasında etimadın möhkəmləndirilməsi tədbirlərini, eləcə də humanitar minatəmizləmə səylərini dəstəkləməyə davam edəcək.
Brüssel görüşündə sərhədlərin delimitasiya və demarkasiya məsələləri müzakirə olunub. Belə ki, tərəflər 26 noyabr 2021-ci il Soçi Bəyanatına uyğun olaraq, aprelin sonuna qədər Birgə Sərhəd Komissiyasının yaradılmasına razılaşıb; birgə komissiyanın mandatı sərhədin müəyyən edilməsi və sərhəd xətti boyunca təhlükəsiz vəziyyəti təmin etməkdir. Delimitasiyanın tərkibi və nəticəsi olaraq sərhəddə gərginlik aradan qaldırılır. Həmçinin Aİ-nin minalardan təmizləmə, itkin düşmüş şəxslərin tapılması, eləcə də quruculuq işlərində Azərbaycana dəstək göstərməsi təsdiq olunur. Bundan başqa, nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin bərpası və yaradılması, dəmir yolu və avtomobil yolunun çəkilməsi və iqtisadi məşvərət şurası mexanizminin yaradılması təsdiq olunur. Artıq demək olar ki, Aİ-nin dəstəyi ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında birbaşa danışıqları nəzərdə tutan yeni mexanizm və format yaranır. Bunun da məqsədi ilk növbədə Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılmasıdır.
Sənəddə Azərbaycan üçün xüsusilə ən diqqətçəkən məqam ondan ibarətdir ki, “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinə və ya ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlik institutuna hər hansı bir istinad yoxdur. Yəni, bu qurum gərəksiz təsisata çevrilib. Bu isə o deməkdir ki, Avropa İttifaqı da Azərbaycanın yaratdığı postkonflikt reallıqlarını, regiondakı yeni geosiyasi reallıqları qəbul edir. Nəzərə alsaq ki, bu birinci Brüssel görüşündə də belə olmuşdu, o zaman demək olar ki, rəsmi Bakı artıq Qərbdə müəyyən nüfuzlu dairələrin Qarabağla bağlı əvvəlki baxış bucağını dəyişməyi bacarıb.
Avropa İttifaqı çalışır ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında birbaşa danışıqları nəzərdə tutan mexanizm hazırlansın. Bu formatda ilk üçtərəfli görüş 14 dekabr 2021-ci ildə keçirilib və nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyev və Şarl Mişel tərəfindən Brüssel sülh gündəliyinin əsası qoyulub. Bunun davamı olaraq tərəflər arasında intensiv təmaslar aparılıb, telefon danışıqları keçirilib. Liderlər 2021-ci ilin dekabrında Brüsseldə keçirdikləri son görüşdən və 2022-ci ilin fevralında Fransanın prezidenti E.Makronla videokonfransdan sonra baş verən hadisələri nəzərdən keçiriblər. Tərəflər üzərinə götürdükləri öhdəliklərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı əldə olunan uğurlara nəzər salıblar. Onlar gərginliklə bağlı son vəziyyəti müzakirə edərək 2020-ci il 10 noyabr tarixli Üçtərəfli Bəyanatın müddəalarına tam əməl olunmasının zəruriliyini bir daha təsdiq ediblər. Eləcə də 2022-ci il martın 30-da Avropa İttifaqının himayəsi altında Brüsseldə Ermənistan və Azərbaycanın yüksək səviyyəli nümayəndələrinin görüşünü alqışlayaraq liderlər səviyyəsində əldə olunmuş razılaşmaların müvafiq şəkildə izlənilməsi üçün bu əlaqənin davam etdirilməsinin zəruriliyi barədə razılığa gəliblər.
Son illər Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin yeni inkişaf səviyyəsinə yüksəlməsi, Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbaycanın rolunun daha da artması, Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişellə Prezident İlham Əliyev arasında intensiv dialoq və təmaslar Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində müvafiq mexanizmin formalaşması və predmetli danışıqlara başlanması, sülh müqaviləsi, sərhədlərin delimitasiyası, kommunikasiyaların açılması və digər məsələlərin həlli istiqamətində əməli addımlar atılması üçün mühüm şərtdir.
Təbii ki, ölkəmizin başçısının Brüsselə səfəri, Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanla görüşləri və əldə olunmuş nəticələr Prezident İlham Əliyevin dünyada böyük nüfuzunun göstəricisi, Azərbaycanın milli maraqlarının təmin olunması istiqamətində həyata keçirdiyi ardıcıl və məqsədyönlü siyasətin növbəti böyük uğurudur. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, Avropa İttifaqı Prezident İlham Əliyevin regional liderliyini qəbul edir, dövlətimizin başçısı ilə yaxın təmasları Cənubi Qafqaz regionunda sülh və sabitliyin bərqərar olmasında mühüm amil kimi görür. Son iki ayda Azərbaycan Prezidenti ilə dünya liderləri, dövlət və hökumət başçıları arasında dialoq, telefon danışıqları, ölkəmizin başçısına ünvanlanmış məktublar dövlət başçımızın dünyada böyük nüfuzunun göstəricisidir.

Xalidə Hüseynova,
Salyan rayon Yenikənd kənd Uşaq musiqi məktəbinin direktoru